Znaczenie fazy przedanalitycznej i zaleceń dla pacjenta
W celu uniknięcia błędnej interpretacji wyników badań laboratoryjnych zaleca się pobieranie próbek do wszystkich badań na czczo, po 12 godzinach od przyjęcia ostatniego posiłku, z zachowaniem zmniejszonej aktywności fizycznej przez pacjenta przed pobraniem.
Test tolerancji glukozy jest wykonywany rano. Wartości referencyjne mają zastosowanie jedynie do wyników uzyskanych rano co najmniej 12 godzin po ostatnim posiłku.
Odchylenia spowodowane normalną dietą pacjenta zależą od jej składu i czasu jaki mija od ostatniego posiłku do pobrania próbki. Z drugiej strony niedożywienie i głodzenie również mogą wpływać na stężenia niektórych parametrów.
Wiek może wpływać na zmiany stężenia różnych składników krwi i moczu.
Różnice zależne od płci dotyczą wielu parametrów biochemicznych i hematologicznych. Przykładem są hormony.
Zmiany stężenia analitów podczas ciąży są spowodowane wieloma różnymi mechanizmami takimi jak wzrost syntezy białek wiążących hormony, wzrost przemian metabolicznych lub rozcieńczeniem.
Podczas pomiaru stopnia wydalania różnych związków z moczem zaleca się badanie wydalania dobowego, gdyż wyraźny wpływ na stężenie danego składnika w pojedynczej próbce moczu ma między innymi ilość przyjmowanych płynów oraz wydalanie wody.
W przypadku oznaczania niektórych hormonów np. katecholoamin oraz leków wiążących się z albuminą powinno się wziąć pod uwagę spożycie kofeiny której w takim wypadku spożycie nie jest wskazane.
Dym tytoniowy ma wpływ na poziom niektórych parametrów. Niektóre parametry zmieniają się w ciągu godziny od wypalenia papierosów np.: adrenalina, aldosteron, kortyzol. Do parametrów na które wpływa długotrwałe palenie należą: aktywność niektórych enzymów, liczba krwinek białych we krwi, poziom hormonów, witamin, markerów nowotworowych i metali ciężkich.
Spożycie alkoholu, w zależności od jego nasilenia i czasu trwania może wpływać na wiele analitów. Ostre efekty występujące kilka godzin po spożyciu etanolu to m.in. obniżenie poziomu glukozy i wzrost stężenia kwasu moczowego. Następstwa przewlekłego przyjmowania etanolu to przede wszystkim wzrost aktywności enzymów wątrobowych.
Spożywanie narkotyków takich jak amfetamina, marihuana, kokaina i heroina może skutkować podwyższoną aktywnością amylazy i lipazy we krwi.
Preparaty ziołowe mogą być skuteczne ale jednocześnie zmieniać poziom analitów.
Stężenie niektórych parametrów we krwi wykazuje zmienność w zależności od pory dnia. Przykładowo stężenie potasu jest niższe po południu niż rano, kortyzol spada w ciągu dnia po czym wzrasta w nocy.
Pewne parametry zmieniają się w sposób hormonalnie zależny podczas cyklu miesięcznego. Przykład: stężenie cholesterolu spada w czasie owulacji natomiast poziom żelaza ulega obniżeniu w czasie krwawienia miesięcznego.
W terapii monitorowanej należy rozważyć pobranie próbki w fazie maksymalnego stężenia leku po podaniu i/lub w fazie stabilizacji stężenia przed podaniem następnej dawki.
Krew nie powinna być pobierana w pobliżu miejsca wlewów dożylnych. Próbka krwi powinna być pobrana z tej kończyny gdzie nie podaje się infuzji lub iniekcji.
Stres psychiczny ma wpływ na wyniki badań laboratoryjnych ? następuje wzrost wydzielania hormonów (aldosteronu, kortyzolu, katecholoamin, prolaktyny, TSH, wazopresyny) i glukozy, albuminy, fibrynogenu, insuliny, cholesterolu.
POBRANIE PRÓBKI W NIEWŁAŚCIWYM CZASIE MOŻE WYRZĄDZIĆ WIELE SZKÓD
Jak czytać wyniki?
Karta grupy krwi
